Cammus C5 Direct Drive Stuurwiel
Zo’n anderhalf jaar geleden hebben wij van van het Chinese Cammus, of voluit geschreven Shenzhen CAMMUS Electronic Technology Co., Ltd, de GT1 DD bundel mogen ontvangen en reviewen. Deze combinatie van de 15Nm Direct Drive wheelbase en het meegeleverde stuurwiel waren wij destijds erg enthousiast over, met name dankzij de zeer gunstige prijs voor een Direct Drive wheelbase. Ook na deze review hebben we deze wheelbase nog regelmatig gebruikt op één van onze simrigs.
In de tussentijd heeft Cammus niet stilgezeten. Zo hebben zij onder anderen twee pedalensets ontwikkeld en een stuurwiel mét ingebouwde Direct Drive motor; het Cammus C5 Direct Drive stuurwiel. Vergelijkbaar met Thrustmaster en Logitech stuurwielen is de C5 ook bij uitstek geschikt en ontworpen om op een bureau te kunnen gebruiken. Cammus heeft ons gevraagd om het C5 Direct Drive stuurwiel te testen en te beoordelen. Onze interesse is gewekt dankzij het unieke concept van dit stuurwiel, dus het antwoord op deze vraag was voor ons erg makkelijk om te geven.
Het Cammus C5 Direct Drive stuurwiel heeft op moment van schrijven een prijs van $249,00 op de webshop van Cammus, waarbij BTW inbegrepen is wanneer besteld wordt via de pagina ‘Over-sea’ warehouse. Voor $299,00 is de Cammus C5 beschikbaar met de CP5 pedalenset, welke wij niet in deze review behandelen. Wij bieden overigens ook een 5% kortingscode aan voor bestellingen in de webshop van Cammus.
Verpakking & Inhoud
Wij hebben van Cammus zowel het C5 Direct Drive stuurwiel mogen ontvangen als de bijbehorende bureauklem. We hebben deze ontvangen in een bruine verzenddoos en hebben het pakketje na 3 dagen in ontvangst mogen nemen via bezorgdienst FedEx. In de verzenddoos vinden we de direct de productdozen van Cammus.
De productdoos van het Cammus C5 Direct Drive stuurwiel betreft een zwarte, glanzende doos met daarop Cammus branding, een full color afbeelding van het stuurwiel en relevante informatie rondom. Bij het openen van de productdoos zien we eerst een laag zacht, zwart schuim met daarop de gebruikershandleiding. Naast deze laag schuim vinden we een witte langwerpige doos, welke we eerst besluiten open te maken. In deze doos vinden we de voeding en bijbehorende Europese stroomkabel voor het stuurwiel, twee beugels, een USB-kabel, een ventilator, twee stickers voor op het stuurwiel, en een klein zakje met een inbussleutel en wat kleine boutjes. Onder de genoemde laag schuim vinden we het stuurwiel, welke in een mooi passende uitsnede op ons ligt te wachten.
De productdoos van de bureauklem is matzwart en bevat dezelfde Cammus branding en een afbeelding van de bureauklem zelf. In deze doos vinden we de onderdelen van de bureauklem, een zakje met de benodigde montagematerialen en schroevendraaier, en twee stickers van zachte stof waarvan we vermoeden dat deze aan de binnenzijde van de klem moeten komen om je bureau niet te beschadigen. Ondanks dat twee beugels en het hoofddeel van de klem in bubbeltjesplastic zijn verpakt, hebben deze onderdelen helaas wel wat zichtbare schade, wat we eigenlijk niet acceptabel vinden op het prijspunt waar het C5 Direct Drive stuurwiel zich bevindt. Toch heeft Cammus, alles bij elkaar, een mooi pakket neer geleverd dat er in de basis goed verzorgd uit ziet en waar we graag mee aan de slag gaan.
Techniek & Kwaliteit
Zoals genoemd is de Cammus C5 een direct drive stuurwiel, al zou je dat op basis van het uiterlijk niet zeggen. Waar je normaal gesproken duidelijk een wheelbase ziet achter een stuurwiel, ook bij bijvoorbeeld goedkopere tandwiel- of riemaangedreven stuurwiel-wheelbase combinaties, is dat bij de Cammus C5 niet het geval. De direct drive wheelbase zit zo goed als ingebouwd in de behuizing van het stuurwiel zelf. Het stuurwiel voelt daardoor in eerste instantie wat zwaar en log aan, maar we verwachten dat dit met het rijden minder wordt. Het stuurwiel is in de basis gebouwd van zwart geanodiseerd aluminium en voelt daarmee enorm stevig en kwalitatief aan. De voorzijde van het stuurwiel is afgewerkt met koolstofvezel.
De Direct Drive motor van de Cammus C5 beschikt, zoals aan de naam te ontleden is, over 5Nm aan koppel dat deze constant kan vasthouden, met pieken van 6-7Nm. Voor een stuurwiel dat bij uitstek geschikt lijkt te zijn voor gebruik op een bureau zijn dit uitstekende cijfers. Het stuurwiel is verder met zijn breedte van 278mm wel aan de smalle kant voor een rond- of D-vorm stuurwiel. De eerste indruk is wel dat deze goed in de hand ligt, waarbij het zeer strak gestikte nep-lederen materiaal van het stuurwiel op de tast ook comfortabel, zacht en vooral niet plakkerig aanvoelt. Het stuurwiel inclusief de motor is, zonder de knoppen meegerekend, maar 67mm dik. Dit durven we best indrukwekkend te noemen in combinatie met de rest van zijn specificaties.
Het Cammus C5 stuurwiel is rijkelijk uitgerust met knoppen. In totaal bevat deze 20 reguliere drukknoppen. Zowel links als rechts bevinden zich een groep knoppen in een ruitvorm, waarvan links opdrukken heeft voor boven, onder, links en rechts, en de groep aan de rechterzijde opdrukken A, B, C en D bevat. De drukknoppen hebben een korte travel en een vrij standaard feedback en voelen daarmee niet uitzonderlijk goed of slecht aan. Alle drukknoppen zijn naar wens te configureren. Verder bevinden zich drie kunststof rotary encoders op de voorzijde van het stuurwiel. Jammer is dat de middelste daarvan in ons geval niet recht zit, we kunnen deze niet netjes naar boven of naar onder laten wijzen. De voorzijde is verder uitgerust met 10 RPM LEDs en een analoog, anderhalf inch display.
Aan de achterzijde van het stuurwiel bevinden zich de twee kunststof schakelflippers, wat de kleinste exemplaren zijn die we tot nu toe gezien hebben op een stuurwiel. Daarnaast bevinden zich op de achterzijde de aan- en uitknop, de reset knop, input voor de voeding, aansluiting voor de meegeleverde ventilator, USB-poort voor richting de PC en twee USB-C poorten.
Alles bij elkaar is de Cammus C5 gebouwd met hoge kwaliteit materialen en voelt het stuurwiel verrassend goed en stevig aan. Zeker voor het prijspunt heeft het stuurwiel onze initiële verwachtingen op deze vlakken overtroffen.
Montage
Omdat wij van Cammus de bureauklem hebben ontvangen, en we al genoemd hebben dat het stuurwiel bij uitstek geschikt lijkt te zijn voor gebruik op een bureau, is dat ook hoe we de Cammus C5 gaan testen. Voordat we gaan rijden assembleren en monteren we dus eerst de klem op het C5 stuurwiel. De handleiding schiet hierbij wel iets te kort, er worden een aantal basale stappen overgeslagen, zoals het assembleren van het gedeelte dat op het bureau geplaatst wordt en het plaatsen van de stoffen stickers. Met een klein beetje inzicht is dit zelf op te lossen. Verder is de handleiding gelukkig goed visueel. We monteren ook direct de meegeleverde fan in de klem. De hoek van de bureauklem is met een marge van 10 graden af te stellen in drie verschillende stappen, waarbij wij kiezen voor de hoogste instelling met de grootste hoek. Het kost ons iets meer tijd dan we hadden verwacht om de klem in elkaar te zetten, maar eenmaal gemonteerd voelt deze ook goed stevig aan. We plakken tot slot de stoffen strips aan de binnenzijde van de poten om beschadigingen aan het bureau te voorkomen (wat overigens ook niet in de handleiding staat), monteren we de Cammus C5 op zijn plek, sluiten de voeding- en USB-kabel aan en zijn klaar om het stuurwiel te configureren.
Software
De Cammus software kennen wij al van onze Cammus GT1 DD Bundle review. Wel installeren we eerst de nieuwste versie die we downloaden via de website van Cammus. Eenmaal geïnstalleerd ziet het programma er nog net zo strak en overzichtelijk uit. Bij het opstarten en aanzetten van de Cammus C5 wordt deze meteen herkend als zowel wheelbase als stuurwiel.
Via het tabblad “Parameter” kunnen we de Direct Drive wheelbase van het stuurwiel configureren. Hiervoor verschijnen in het midden van het scherm drie extra tabbladen: Base Settings, Game Effects en Assistance. We beginnen met de Base Settings. Hier kunnen we om te beginnen het stuurwiel centreren, wat niet nodig blijkt te zijn omdat het stuurwiel vanuit de doos al mooi gecentreerd is. Verder kunnen we de rotatie van het stuurwiel instellen, waarvan er ook knoppen aanwezig zijn voor veel gebruikte instellingen zoals 360 en 1080 graden. Daaronder vinden we de basisinstellingen van de Direct Drive motor. Hier kunnen we de kracht instellen en instellingen zoals de demping en frictie op het stuurwiel. Achter elk effect staat een ‘i’ om meer informatie te ontvangen over de instelling, al vinden we deze in de basis te beknopt voor beginnende simracers. Op het tabblad Game Effects vinden we de instellingen om effecten vanuit de game aan te passen of te filteren. Alles bij elkaar zijn het voldoende mogelijkheden om de Direct Drive motor in te kunnen stellen, al zijn we gewend meer opties te hebben om de details, filtering en demping naar wens aan te kunnen passen. Tot slot is het mogelijk om presets op te slaan, in te laden, te importeren en te exporteren.
Het tabblad Assistance is nieuw voor ons in deze versie van de software. Hier vinden we om te beginnen de optie om force feedback te inverteren. Dit kan nodig zijn bij games die het force feedback signaal “andersom” versturen, waardoor er bijvoorbeeld tegen het stuurwiel in gestuurd moet worden om deze gecentreerd te kunnen houden. Daarnaast vinden we ingebouwde “Hands-off protection”, een functie waar we bij andere wheelbases positief over waren en welke herkent of het stuurwiel vastgehouden wordt of niet, waarbij de force feedback wordt uitgeschakeld op het moment dat dat niet het geval is. Daarnaast kunnen we nu de hardheid van de eindstop van het stuurwiel instellen, en vinden we nog een optie die Cammus “High speed stability assist” noemt, wat neerkomt op een soort dynamische demping van de feedback afhankelijk van de snelheid die je rijdt. Tot slot heeft Cammus een “Overheat protection’ ingebouwd waarbij de output van de wheelbase lager wordt in het geval van overhitting, waarbij de grenswaarde aangepast kan worden.
Op het tabblad ‘Devices’ kunnen we het stuurwiel zelf inzien. Hierbij verschijnen twee tabbladen in het midden van het scherm; Steering Wheel en Dashboard. We beginnen met Steering Wheel. Hier kunnen we de stuuruitslag weer aanpassen, wat nogal dubbel is om te zien. De waarde die we hier aanpassen wordt ook direct aangepast via het ‘Parameter’ tabblad. Hetzelfde geldt overigens voor het centreren van het stuurwiel. Verder kunnen we hier de werking van alle knoppen en inputs controleren, zowel in de lijst met nummers in het midden van het scherm, als door middel van de visualisatie rechts onderin.
Op het tabblad Dashboard hebben we nog een aantal extra features. Zo kunnen we de helderheid van het schermpje aanpassen, en kunnen we bepalen of we op dit scherm de snelheid in kilometer of mijl per uur willen zien, of de versnelling waar we in rijden. Daarnaast kunnen we de kleuren van de RPM LEDs aanpassen, waar ook een paar voorinstellingen met kleurpatronen beschikbaar zijn. Tot slot kunnen we per rotary encoder bepalen of deze als een rotary switch functioneert met 12 standen, of in een directionele encoder waarbij enkel geregistreerd wordt of deze linksom of rechtsom wordt gedraaid.
In zijn totaliteit heeft Cammus al aardige stappen gemaakt in het doorontwikkelen van hun software, ten opzichte van onze Cammus GT1 DD review een tijdje geleden. Ondanks dat de software niet zo diepgaand is als bij andere wheelbases, denken we dat de mogelijkheden meer dan voldoende zullen zijn voor de doelgroep van de Cammus C5.
Het Gebruik
Wij gaan het Cammus C5 stuurwiel testen in Assetto Corsa en Assetto Corsa Competizione. We starten met Assetto Corsa, waarbij we in een paar tellen het stuurwiel geconfigureerd hebben in Assetto Corsa Content Manager. De eerste virtuele meters gaan we maken in de Lamborghini Huracán GT3, gevolgd door de Exos 125 formule wagen.
De eerste indruk die de Cammus C5 ons geeft is verrassend positief, en ergens zelfs indrukwekkend. We houden hier natuurlijk rekening met de prijsklasse en doelgroep van het stuurwiel. De diameter van het stuurwiel vinden we om te beginnen aan de kleine en krappe kant, maar ligt, voor ons, super in de hand. Het kunstlederen materiaal voelt tijdens het rijden een tikkeltje hard maar enorm comfortabel aan, biedt voldoende grip en plakt niet. Het stuurwiel is ook zonder handschoenen erg comfortabel om vast te houden. Eenmaal aan het rijden voelt het stuurwiel niet zo zwaar en log aan als verwacht toen we het stuurwiel voor het eerst in de hand namen. Het Cammus C5 stuurwiel heeft ondanks zijn zeer kleine motor ook zeker wat kracht in huis. Waar je normaal gesproken in deze prijsklasse een riem- of tandwielaangedreven stuurwiel voor zou aanschaffen, ervaren we hier de echte direct drive ervaring op ons bureau. Wel ervaren we met de wheelbase en de in-game feedback op 100% kracht wel clipping. Dit houdt in dat, bijvoorbeeld bij het insturen, de wheelbase al aan zijn maximale output aan kracht zit en daardoor niet nog meer feedback en details door kan geven. Hierdoor voelt het stuurwiel “dood” aan, totdat de in-game krachten weer afnemen en deze weer binnen de range van het stuurwiel vallen. Dit is overigens volledig normaal voor lichtere wheelbases, en we lossen dit op door de in-game force feedback te verlagen.
De daadwerkelijke force feedback is goed; het voelt direct aan en de verschillende effecten zijn prima voelbaar. We missen wel wat lichtere, verfijnde details in bijvoorbeeld het wegdek of bij het rijden op kerbs. Toch vinden we dit ook acceptabel, omdat de force feedback verder voor zijn prijsklasse simpelweg super aanvoelt. We kunnen dan ook goed aanvoelen wanneer de auto gaat glijden of uitbreken, waardoor we deze goed kunnen opvangen of corrigeren. De klem van de Cammus C5 voelt dankzij de gebruikte materialen ook enorm stevig en solide aan, waardoor tijdens het rijden weinig details verloren gaan via de klem en het bureau. Bij zwaardere belasting voelen en horen we wel trillingen en vibraties door ons bureau, wat zeker bij crashes heftig kan klinken.
Bediening achterzijde
De schakelflippers aan de achterzijde van het stuurwiel, die zijn zoals we al opgemerkt hadden klein, erg klein. Toch zitten ze, in ons geval, precies op de goede plek en kunnen we deze comfortabel bedienen met onze wijs- en middelvingers. We kunnen ons echter wel goed voorstellen dat dit niet voor iedereen zo zal zijn, zeker met (bovengemiddeld) grote handen zou dit best eens wat lastiger kunnen worden. Het schakelgevoel dat de flippers ons geven vinden we echter verrassend goed. De schakelflippers hebben een korte travel en een lekkere klik.
Bediening voorzijde
De knoppen aan de voorzijde, die doen wat ze moeten doen. Ze voelen niet uitzonderlijk goed of slecht aan, het zijn simpelweg drukknoppen met een korte travel en een goede klik. De weerstand die we moeten uitoefenen om ze in te drukken is prima, en de acht drukknoppen rondom, plus de groepjes van vier knoppen met pijltjes en A, B, C en D labels, bevinden zich netjes binnen bereik van onze duimen. De rotary encoders, welke wij gebruiken als directionele encoders voor onze traction control, ABS en brake bias, voelen ook prima aan. Ze vereisen een prettige hoeveelheid kracht om te bedienen, en de klik bij elke bediening is comfortabel. Het schermpje dat de snelheid of versnelling aangeeft is goed af te lezen, en de RPM LEDs zijn eveneens prettig in gebruik.
Conclusie
Cammus heeft met het Cammus C5 stuurwiel een interessant product uitgebracht; een stuurwiel met ingebouwde 5Nm direct drive motor welke geschikt is voor gebruik op een bureau. De algehele bouwkwaliteit van het stuurwiel is simpelweg indrukwekkend voor zijn prijsklasse. Het stuurwiel is gebouwd met hoge kwaliteit materialen en de afwerking ziet er, op de beschadiging van onze tafelklem na, super uit. De software en aansturing van het stuurwiel is ook prima in orde, en gedetailleerd genoeg zonder de echte beginnende rijder af te schrikken.
De rij-ervaring van het Cammus C5 stuurwiel is eveneens indrukwekkend. Deze kan uiteraard niet opboksen tegen de grotere wheelbases die wij getest hebben en welke op de markt beschikbaar zijn, maar voor de compacte vorm en het feit dat we deze op ons bureau hebben kunnen gebruiken biedt de Cammus C5 simpelweg een enorm goede rij-ervaring. Het stuurwiel heeft best wat kracht aan boord, en het merendeel van de in-game effecten zijn goed voelbaar. We kunnen het door het stuurwiel heen goed herkennen wanneer onze virtuele auto gaat glijden of uitbreken, en kunnen dit zodoende makkelijk corrigeren. De kleine verfijnde details missen we wel een beetje, en we dienen de in-game force feedback wat terug te schroeven om geen clipping te ervaren. Beide opmerkingen zijn echter niet ongewoon voor lichtere wheelbases, dus echt een nadeel is dit niet.
Het stuurwiel kent een paar kleine nadelen. Zo is het met een diameter van 278mm een smal stuurwiel. Ook de schakelflippers zijn mini te noemen, al zitten deze voor ons op een comfortabele plek. Het grootste nadeel dat genoemd kan worden, is het feit dat er geen upgrade-pad beschikbaar is voor dit stuurwiel. De wheelbase zit in het stuurwiel ingebouwd, en je kunt daar dus geen ander stuurwiel op monteren. Dit is echter een genuanceerd nadeel, want dit kan ook niet bij andere stuurwielen van deze prijsklasse en daaronder.
Alles bij elkaar heeft Cammus met de C5 een uniek, en misschien wel excentriek stuurwiel op de markt gebracht. Voor simracers die met weinig budget een direct drive ervaring willen hebben, op hun bureau willen rijden of simpelweg niet willen upgraden naar een wheelbase met verwisselbaar stuurwiel, is de Cammus C5 zeker een stuurwiel om te overwegen.
Het Cammus C5 Direct Drive stuurwiel heeft op moment van schrijven een prijs van $249,00 op de webshop van Cammus, waarbij BTW inbegrepen is wanneer besteld wordt via de pagina ‘Over-sea’ warehouse. Voor $299,00 is de Cammus C5 beschikbaar met de CP5 pedalenset. Wil je 5% korting en SimRaceBlog steunen? Gebruik dan de kortingscode die wij beschikbaar hebben voor gebruik in de Cammus webshop.
Wil je op de hoogte blijven van SimRaceBlog content, nieuws, aankondigingen en (toekomstige) give-aways? Volg ons op Instagram @simraceblognl en/of ons Discord-kanaal.
